#هو_الکریم
نبض حیات و اصالت یک حکومت به رفراندوم(همه‌پرسی) است. رفراندوم در طول تاریخ نیز، با توجه به نوع حکومت برای انگیزه‌های مختلفی انجام شده. حکومت‌های دیکتاتوری که انگیزه‌شان واضح است و صرفا جهت زدن نقابی مردمی بر چهره‌شان رفراندوم را برگزار میکنند. حکومت‌های غیر دیکتاتوری هم به جهت رعایت عدالت و دخیل بودن مردم در تصمیمات کشوری.
اولین رفراندوم در کل تاریخ به یونان باستان برمیگردد. امروزه نیز با رأی‌گیری مستقیم از مردم که معمولاً برای تصویب، رد قانون اساسی یا انتخاب نوع حکومت صورت می‌گیرد. رفراندوم در ایران به دو برهه قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تقسیم میشود. پیش از انقلاب دو رفراندوم رسمی در کشور برگزار شد؛ در مشروطه، رفراندوم انجام نشد ولی مصدق، نخست‌وزیر وقت، انحلال مجلس را در 12 مرداد 1332 در تهران و 19 مرداد همان سال در شهرستانها به رفراندوم گذاشت. دومین رفراندوم نیز توسط شاه در 6 بهمن 1341 برگزار شد که در آن برنامه‌های "انقلاب سفید" به نظرخواهی گذاشته شد. در این رفراندوم، از مردم درباره اصول شش گانه انقلاب سفید که به خواست رئیس‌جمهور آمریکا، کندی، تنظیم شده بود نظرخواهی شد. و در پی اعتراضات مردم، شاه بدون توجه به نظر مردم، موارد و اصول شش‌گانه انقلاب سفید را تصویب کرد.* پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اولین رفراندوم واقعی با سوال مشخص؛ "جمهوری اسلامی آری یا نه؟" در 10 و 11 فروردین 1358 برای تعیین نوع حکومت بعد از رژیم سلطنتی برگزار شد. در این همه‌پرسی 98.2 درصد از افراد شرکت‌کننده به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند. دومین رفراندوم در جمهوری اسلامی نیز برای تعیین قانون اساسی در آذر 1358 برگزار شد. همچنین سومین همه‌پرسی به جهت حذف پست نخست‌وزیری، حذف شورای عالی قضایی و گسترش اختیارات رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه، تعیین شیوه بازنگری در قانون اساسی و مراجعه به آراء عمومی و تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی در مرداد 68 برگزار شد.
پ.ن*: امام خمینی در اعلامیه‌ای در 2 بهمن 41 این رفراندوم را غیرقانونی دانست و گروههایی از مردم با تعطیلی بازار و مغازه‌ها به خیابانها ریختند و با شعار "اصلاحات آری ـ دیکتاتوری نه" مخالفت خود را با آن ابراز کردند.